در گذشته، شرکت‌ها برای تبدیل شدن به شرکت‌های عمومی، از طریق عرضه اولیه سهام (IPO) سرمایه جذب می‌کردند. امروزه، اگرچه IPO هنوز روشی محبوب برای شرکت‌ها است، اما برخی از یونیکورن‌های تکنولوژی از روش عرضه عمومی مستقیم سهام (direct listing)  استفاده می‌کنند.

عرضه اولیه سهام(IPO)

در عرضه اولیه سهام، یک شرکت سهام جدیدی را منتشر می‌کند و آن‌ها را به سرمایه‌گذاران عمومی می‌فروشد. این فرآیند معمولاً توسط شرکت‌های تأمین سرمایه انجام می‌شود که به شرکت کمک می‌کنند تا قیمت سهام خود را تعیین کنند، سرمایه‌گذاران را جذب کنند و فرآیند عرضه اولیه را مدیریت کنند.

  • شرکت‌های خصوصی که به سراغ عرضه اولیه سهام IPO می‌روند، معمولاً از موسسات مالی بزرگ برای کمک به افزایش ارزش ذاتی و دارایی‌های خود استفاده می‌کنند.
  • در این روش، سهام جدیدی ایجاد و به سرمایه‌گذاران فروخته می‌شود.
  • شرکت‌هایIPO باید کارمزد و کمیسیون‌های بالایی را برای عرضه اولیه سهام به بانک‌ها پرداخت کنند.
  • شرکت‌های IPO باید برای ترویج و تبلیغ کسب‌وکار خود به سرمایه‌گذاران بالقوه، رویدادهای RoadShow برگزار کنند.
  • استفاده از روش IPO مستلزم رعایت قوانین سخت‌گیرانه‌ای است که شامل قراردادهای پذیره‌نویسی اضافه نیز می‌شود.
  • با ارائه اطلاعات دقیق IPO، سرمایه‌گذاران می‌توانند با آگاهی کامل در مورد شرکت‌های IPO سرمایه‌گذاری کنند.
  • اغلب یک دوره پساIPO وجوددارد که در آن شرکت‌ها نمی‌توانند دارایی‌های خود را بفروشند.

مزایا و معایب عرضه اولیه سهام

مزایا:

  • جذب سرمایه: عرضه اولیه سهام به شرکت‌ها این امکان را می‌دهد تا از طریق فروش سهام خود به عموم مردم، سرمایه‌های زیادی را جذب کنند. این سرمایه‌ها می‌تواند برای اهداف مختلفی مانند رشد و توسعه، تحقیق و توسعه، یا بازپرداخت بدهی‌ها استفاده شود.
  • افزایش ارزش: عرضه اولیه سهام می‌تواند منجر به افزایش ارزش شرکت شود. این امر به دلیل افزایش شفافیت و دسترسی به سرمایه‌های جدید است.

معایب:

  • هزینه‌بر بودن: عرضه اولیه سهام می‌تواند هزینه‌بر باشد. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های مشاوره، قانونی، و بازاریابی است.
  • زمان‌بر بودن: فرآیند عرضه اولیه سهام می‌تواند زمان‌بر باشد. این امر به دلیل نیاز به انجام تحقیقات، آماده‌سازی مدارک و دریافت مجوزهای لازم است.

برای مثال تپسی، اولین استارتاپ ایرانی در حوزه تاکسی‌های اینترنتی، در بازار سرمایه عرضه اولیه شد. همچنین، دیجی‌کالا، کافه‌بازار و شیپور از جمله استارتاپ‌هایی هستند که در حال آماده‌سازی برای ورود به بازار سرمایه هستند.

عرضه عمومی مستقیم سهام(Direct Listing)

عرضه مستقیم سهام، فرآیندی است که به‌موجب آن سرمایه‌گذاران موجود، مروجین و کارمندان شرکت می‌توانند سهام خود را مستقیماً به عموم بفروشند. این فرآیند به‌جای اینکه توسط یک بانک سرمایه‌گذاری یا شرکت تأمین مالی انجام شود، توسط خود شرکت انجام می‌شود.

دلایل استفاده از عرضه عمومی مستقیم سهام

  • عدم توانایی پرداخت به پذیره‌نویسان: شرکت‌هایکوچک‌تر ممکن است منابع لازم برای پرداخت به پذیره‌نویسان را نداشته باشند.
  • کاهش سهام موجود: شرکت‌های با سهام موجود زیاد ممکن است نخواهند با ایجاد سهام جدید، ارزش سهام موجود خود را کاهش دهند.
  • اجتناب از قراردادهای قفل شده: قراردادهایقفل شده، محدودیت‌هایی هستند که بر فروش سهام شرکت توسط سهامداران جدید در   مدت زمان مشخصی اعمال می‌شوند. برخی از شرکت‌ها ممکن است بخواهند از این محدودیت‌ها اجتناب کنند.

مزایا و معایب عرضه مستقیم سهام

عرضه مستقیم سهام مزایای زیر را دارد:

  • هزینه‌های کمتر: عرضه مستقیم سهام نسبت به عرضه اولیه سهام (IPO) هزینه کمتری دارد. این امر به دلیل حذف کارمزدهای بانک سرمایه‌گذاری و سایر هزینه‌هایمرتبط با IPO است.
  • سرعت بیشتر: عرضه مستقیم سهام می‌تواند سریع‌تر از IPO انجام شود. این امر به دلیل حذف فرآیند تأییدیه کمیسیون بورس و اوراق بهادار (SEC) است  که برای IPO ضروری است.
  • نقدینگی بیشتری: در یک فهرست مستقیم، شرکت می‌تواند سهام خود را به قیمت بازار بفروشد. این کار می‌تواند به شرکت کمک کند تا نقدینگی بیشتری را در مقایسه با IPO به دست آورد.
  • شفافیت بیشتر: در یک فهرست مستقیم، سهامداران موجود می‌توانند سهام خود را مستقیماً به عموم بفروشند. این کار می‌تواند به افزایش شفافیت قیمت سهام کمک کند.

عرضه مستقیم سهام همچنین معایبی دارد:

خطرات بیشتر: عرضه مستقیم سهام خطرات بیشتری را برای شرکت و سرمایه‌گذاران به همراه دارد. این  امر به دلیل عدم وجود حمایت یا تضمینی برای فروش سهام، عدم تبلیغات، عدم وجود سرمایه‌گذاران بلندمدت مطمئن، عدم امکان استفاده از گزینه greenshoe و عدم وجود دفاعی از سوی سهامداران بزرگ در برابر نوسانات قیمت سهام است.

اسپاتیفای، به عنوان یک مثال خارجی، از روش عرضه‌ی عمومی و مستقیم برای عرضه‌ی سهام خود استفاده کرده است. این روش برخلاف روش معمول عرضه‌ی اولیه سهام IPO است.

کدام روش برای شرکت بهتر است؟

روش مناسب برای یک شرکت بستگی به عوامل مختلفی دارد، از جمله:

  • اندازه شرکت
  • وضعیت مالی شرکت
  • اهداف شرکت

شرکت‌های بزرگ‌تر و باثبات‌تر معمولاً گزینه عرضه اولیه سهام را انتخاب می‌کنند. شرکت‌های کوچک‌تر یا با ریسک‌پذیری بیشتر معمولاً گزینه عرضه مستقیم سهام را انتخاب می‌کنند.

در مجموع، عرضه اولیه سهام و عرضه عمومی مستقیم سهام می‌توانند ابزارهای ارزشمندی برای شرکت‌ها، سرمایه‌گذاران و عموم مردم باشند. این ابزارها می‌توانند به رشد و توسعه شرکت‌ها، کسب سود برای سرمایه‌گذاران، و افزایش شفافیت و دسترسی به بازار سرمایه کمک کنند.

نویسنده: نفیسه افهامی سیسی

منابع

https://www.investopedia.com/investing/difference-between-ipo-and-direct-listing/

https://irvc.ir/%D8%AA%D9%81%D8%A7%D9%88%D8%AA-ipo-%D9%88-direct-listing-%DA%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F/

https://www.bourseiness.com/51689/what-is-spac